สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.)

“วิจัยชี้ ภาวะซึมเศร้าในนักศึกษาภาคอีสานน่าห่วง เสนอโมเดลบริการสุขภาพจิตแบบบูรณาการ ดูแลสุขภาพจิตครบวงจร”

📍ปัญหาสุขภาพจิตในเยาวชนและวัยรุ่น นับว่าเป็นปัญหาวิกฤตด้านสาธารณสุข โดยเยาวชนทั่วโลกราว 1 ใน 7 มีความผิดปกติทางสุขภาพจิตอย่างน้อยหนึ่งชนิด โดยโรคซึมเศร้า วิตกกังวล และกลุ่มความผิดปกติทางพฤติกรรม เป็นสาเหตุสำคัญของความบกพร่องในการใช้ชีวิตของเยาวชนและวัยรุ่น ซึ่งปัญหาสุขภาพจิตไม่ได้ส่งผลเฉพาะด้านอารมณ์และความเป็นอยู่เท่านั้น แต่ยังสัมพันธ์กับการสูญเสียชีวิตในวัยสำคัญ ที่มีโอกาสในการศึกษา ทำงาน และพัฒนาศักยภาพสูงสุด

📍วันจันทร์ที่ 10 พฤศจิกายน 2568 ผศ.ดร.จรวยพร ศรีศศลักษณ์ รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) เป็นประธานการประชุมเผยแพร่ผลงานวิจัย “ระบบบริการสุขภาพจิตแบบบูรณาการเพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่น” โดยกล่าวถึงที่มาของโครงการนี้ ต้องการศึกษาสถานการณ์ของปัญหาซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่นที่เป็นนักศึกษา โดยมีข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับประชากรไทย อายุ 15 ขึ้นไปทั่วประเทศจำนวน 50 ล้านคน เป็นผู้ป่วยซึมเศร้า 1.2 ล้านคน โดยอัตราการป่วยซึมเศร้าของวัยรุ่น ในเขตสุขภาพที่ 7, 8, 9 และ 10 ระหว่างปี 2565-2566 อยู่ระหว่าง 17-23 คนต่อประชากรวัยรุ่น 1,000 คน ซึ่งจำเป็นต้องมีข้อมูลเชิงลึกว่านักศึกษาในสถาบันศึกษาในเขตภาคอีสาน มีภาวะซึมเศร้ารุนแรงมากน้อยเพียงใด เนื่องจากภาวะซึมเศร้าสัมพันธ์กับการฆ่าตัวตาย มีระบบการคัดกรองและระบบการค้นหากลุ่มเสี่ยงเพื่อทำการป้องกันอย่างไร ซึ่งนักวิจัยได้ทำการวิเคราะห์และสังเคราะห์โมเดลระบบบริการสุขภาพจิตแบบบูรณาการ เพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่นนักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดยมุ่งเน้นให้เกิดความเชื่อมโยงระหว่างระบบบริการสุขภาพจิตย่อยต่างๆ การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง โดยเวทีการคืนข้อมูลนี้ มีผู้บริหารจากเขตสุขภาพที่ 7, 8, 9 และ 10 เช่น ขอนแก่น นครพนม นครราชสีมา อุบลราชธานี ซึ่งเป็นพื้นที่การศึกษา และผู้บริหารจากสถาบันอุดมศึกษา 8 แห่ง เช่น มข. มทร.อีสาน วิทยาเขตขอนแก่น ม.นครพนม มทส. ม.วงษ์ชวลิตกุล ม.อุบล วพบ.สรรพสิทธิประสงค์ ผู้แทนจากศูนย์สุขภาพจิต ตลอดจนผู้สนใจ เข้าร่วมประชุมกว่า 70 คน โดยรองผู้อำนวยการ สวรส. ได้กล่าวเน้นย้ำว่า การวิจัยนี้เพื่อให้ทราบขนาดของปัญหา และนำไปสู่การแก้ไข โดยมุ่งเน้นด้านการป้องกัน และการคัดกรองภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่นนักศึกษา มากกว่าการรักษา

📍ผศ.ดร.ศิราณี อิ่มน้ำขาว วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม หัวหน้าโครงการวิจัย ได้นำเสนอผลสำรวจภาวะซึมเศร้าในกลุ่มตัวอย่าง 1,600 คนซึ่งเป็นนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของสถาบันอุดมศึกษา 8 แห่ง พบว่ามีภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรงร้อยละ 2 จำเป็นต้องมีการพัฒนาระบบดูแลป้องกันภาวะซึมเศร้า โดยการวิจัยมีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในระดับพื้นที่ เช่น สถาบันการศึกษาควรมี “ศูนย์ดูแลสุขภาพใจวัยรุ่น” ที่มีบุคลากรที่มีองค์ความรู้ในการคัดกรองและให้คำปรึกษาเมื่อนักศึกษามีความเสี่ยงต่อการมีภาวะซึมเศร้า พร้อมทั้งมีระบบสนับสนุนภายใน ที่เอื้อต่อการสร้างสมดุลระหว่างการเรียนรู้และสุขภาพจิตของนักศึกษา โดยที่ประชุมได้มีข้อคิดเห็นเพิ่มเติมว่า การสร้างความตระหนักรู้ เป็นสิ่งสำคัญที่สถาบันอุดมศึกษาควรให้ความสำคัญแก่นักศึกษา ให้ทำการตรวจคัดกรองสุขภาพจิตที่ mental health check-in รวมถึงการปรับความเข้าใจของนักศึกษาที่มีต่อโรงพยาบาลในการตรวจสุขภาพจิต เพื่อปรับให้มีทัศนคติที่ดีขึ้นและส่งผลให้เกิดการตรวจคัดกรองได้มากขึ้น (early detection) และรวมถึงการรักษาที่เพิ่มขึ้น

A person in a suit and tie

AI-generated content may be incorrect. 📍นอกจากนี้ ทีมวิจัยมียังมีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายระดับประเทศ ให้กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จัดทำยุทธศาสตร์ความร่วมมือข้ามกระทรวงเพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้าในกลุ่มนักศึกษา โดยจัดสรรงบประมาณสนับสนุนงานสุขภาพจิตสำหรับเครือข่ายฯ และสถาบันอุดมศึกษาอย่างชัดเจน รวมถึงการจัดสรรให้มีบุคลากรเฉพาะทาง เช่น นักจิตวิทยาและพยาบาลจิตเวชในสถาบันการศึกษา ตลอดจนพัฒนาระบบสารสนเทศสุขภาพจิตแบบรวมศูนย์ เพื่อเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างกระทรวงต่างๆ และลดภาระงานซ้ำซ้อน โดยเน้นให้มีการคัดกรองสุขภาพจิตตั้งแต่แรกเข้าศึกษา และติดตามต่อเนื่องตลอดระยะเวลาการเรียน