สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ร่วมกับ IHPP Thailand จัดการอบรมครั้งที่ 2 ภายใต้โครงการพัฒนาศักยภาพนักวิจัยรุ่นใหม่ด้านการวิจัยระบบและนโยบายสุขภาพ (Capacity Strengthening of New Generation for Health Policy and Systems Research: New Gen-HPSR) ระหว่างวันที่ 27 – 28 ตุลาคม 2568 ณ ห้องพระมาตุลี 2 โรงแรมอัศวิน แกรนด์ คอนเวนชั่น เพื่อบ่มเพาะนักวิจัยให้มีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในการขับเคลื่อนระบบสุขภาพของประเทศ 

นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ ผู้อำนวยการ สวรส. ได้กล่าวเปิดการอบรม โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำความเข้าใจและพัฒนาระบบสุขภาพ (Health System) ให้เข้มแข็งและยั่งยืน โดยมีแนวคิดหลักที่นักวิจัยรุ่นใหม่ควรให้ความสำคัญ คือ ความสำคัญและแนวคิดการพัฒนาศักยภาพเพื่อสร้างความเข้มแข็งงานวิจัยนโยบายและระบบสุขภาพ ,การเข้าใจระบบสุขภาพ ซึ่งระบบสุขภาพนั้นครอบคลุมด้านต่างๆ เช่น ระบบบริการ ระบบกำลังคน ระบบข้อมูล ระบบยาและเทคโนโลยี ระบบการเงินการคลัง และระบบอภิบาล ตลอดจนการวิจัยนโยบายและระบบสุขภาพ (Health policy and systems research - HPSR) การอบรมเตรียมความพร้อมทางวิชาการครอบคลุมเรื่องนโยบายสุขภาพและกระบวนการสร้างนโยบาย, การวิจัยนโยบายและระบบสุขภาพ, การพัฒนากรอบแนวคิดอย่างเป็นระบบ, พื้นฐานการทำวิจัยและการนำเสนองานวิชาการ, การจัดทำ Policy brief, และการใช้ประโยชน์จากงานวิจัย โดย สวรส.อยากเห็นเครือข่ายงานวิจัยที่เข้มแข็ง จากการที่ได้จัดประชุมนี้ โดยมีระบบพี่เลี้ยง (Mentoring System) เพื่อสนับสนุนนักวิจัยรุ่นใหม่ รวมถึงการชี้แจงภาพรวมของโครงการฯ และกระบวนการสนับสนุนนักวิจัยรุ่นใหม่ 

ด้าน ผศ.ดร.จรวยพร ศรีศศลักษณ์ รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ได้กล่าวถึงภาพรวมการดำเนินการโครงการพัฒนาศักยภาพนักวิจัยรุ่นใหม่ โดยมีประเด็นสำคัญ คือ โครงการฯนี้ มุ่งเน้นการพัฒนาศักยภาพนักวิจัยรุ่นใหม่ เพื่อสร้างความเข้มแข็งในงานวิจัยระบบและนโยบายสุขภาพ ผ่านการเตรียมความพร้อมทางวิชาการ (HPSR : Preparation workshop) ซึ่งครอบคลุมเนื้อหาสำคัญ เช่น ระบบสุขภาพในมิติต่างๆ ได้แก่ 
 - ระบบบริการ ระบบกำลังคน ระบบข้อมูล ระบบยาและเทคโนโลยี ระบบการเงินการคลัง และระบบอภิบาล 
- นโยบายสุขภาพและกระบวนการสร้างนโยบาย (Health policy and policy process) 
- การวิจัยนโยบายและระบบสุขภาพ (Health policy and systems research) 
- การพัฒนากรอบแนวคิดอย่างเป็นระบบ (A systematic conceptual skill) และพื้นฐานการทำวิจัย 
- การใช้ประโยชน์จากงานวิจัย การบริหารจัดการโครงการวิจัย และการจัดทำ Policy brief 

นอกจากนี้ ผศ.ดร.จรวยพร ยังได้กล่าวถึงองค์ประกอบสำคัญในการพัฒนาศักยภาพนักวิจัย ภายใต้กรอบแนวคิด INNE Model ที่จะต้องประกอบด้วย 

Individual: นักวิจัยต้องมีความรู้ ความสามารถ และความรู้พื้นฐานการวิจัยที่เชื่อมโยงกับระบบและนโยบายสุขภาพ 

Node: กลุ่มคนหลักในการดำเนินงานที่ทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดและสนใจร่วมกัน 

Network: การสร้างเครือข่ายเชื่อมโยงระหว่างบุคคลและระหว่างกลุ่ม โดยมีชุมชนนักวิจัยระบบและนโยบายสุขภาพ (New Gen HPSR + Mentor + Organization) 

Environment: บรรยากาศทางสังคมและวัฒนธรรมที่เอื้อต่อการพัฒนาศักยภาพนักวิจัย 

นอกจากนี้ โครงการยังให้ความสำคัญกับการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ (Research Utilization: RU)  ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 มิติหลัก เช่น การใช้ประโยชน์เชิงนโยบาย ,การใช้ประโยชน์เชิงวิชาการ, การใช้ประโยชน์เชิงการพัฒนาสังคมและชุมชน  และการใช้ประโยชน์เชิงเศรษฐกิจ/พาณิชย์ 

โครงการนี้ยังมีการสนับสนุนโครงการวิจัยของนักวิจัยรุ่นใหม่ในประเด็นสำคัญต่างๆ เช่น การจัดทำข้อมูลเชิงวิชาการและงานวิจัยเพื่อสนับสนุนการประชุมวิชาการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ข้อเสนอเชิงนโยบายการจัดทำเกณฑ์มาตรฐานปริมาณโซเดียมสำหรับอาหาร และการวิจัยเพื่อพัฒนาระบบบริหารจัดการแพทย์เพิ่มพูนทักษะในโรงพยาบาล ซึ่งจะนำไปสู่การบรรลุเป้าหมายและผลลัพธ์หลัก (OKRs) ของโครงการ ในการสร้างระบบสุขภาพแบบบูรณาการ การสร้างเครือข่ายความร่วมมือ การนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมไปใช้ รวมถึงการพัฒนานโยบายและมาตรการที่มีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ สวรส. ยังเป็นช่องทางในการเผยแพร่ผลงานวิชาการผ่านเว็บไซต์คลังข้อมูลและความรู้ระบบสุขภาพ Knowledge Bank (KB) และวารสารวิจัยระบบสาธารณสุข เพื่อยกระดับขีดความสามารถในการผลิตและสร้างองค์ความรู้ด้านการวิจัยระบบสุขภาพอีกด้วย

ซึ่งในการอบรมครั้งนี้ คณะนักวิจัยรุ่นใหม่ได้นำเสนอความก้าวหน้าของงานวิจัยที่กำลังจะปิดโครงการในหลายประเด็นสำคัญ  อาทิ งานวิจัยในประเด็นการวิจัยเรื่องข้อเสนอเชิงนโยบายการจัดทำเกณฑ์มาตรฐานปริมาณโซเดียมสำหรับอาหารประเภทต่าง ๆ ของประเทศไทย โดย รศ.ดร.นัฐพล ตั้งสุภูมิ สถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล , การวิจัยเรื่องการขับเคลื่อนการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์: รูปแบบบริการปฐมภูมิเพื่อป้องกันภาวะสมองเสื่อมในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ถ่ายโอนไปยังองค์การบริหารส่วน จังหวัด กาญจนบุรี, ราชบุรี, เพชรบุรี โดย ผศ.ดร.ปริญญาภรณ์ ธนะบุญปวงวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี  ,โครงการการสังเคราะห์ระบบบริการสุขภาพจิตแบบบูรณาการเพื่อป้องกันปัญหาภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่น ผศ.ดร.ศิราณี อิ่มน้ำขาว วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบัน พระบรมราชชนก  ,งานวิจัยเรื่องโครงการการสังเคราะห์ระบบบริการสุขภาพจิตแบบบูรณาการเพื่อป้องกันปัญหาภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่น โดย ผศ.ดร.ศิราณี อิ่มน้ำขาว วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบัน พระบรมราชชนก 

ช่วงบ่ายเนื้อหายังคงเข้มข้น เปิดด้วยงานวิจัยเรื่องโครงการการจัดทำข้อมูลเชิงวิชาการและงานวิจัยเพื่อสนับสนุนการประชุมวิชาการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ปี 2568: การเงินการคลังสุขภาพที่ยั่งยืน เพียงพอ เป็นธรรม และมีประสิทธิภาพ  โดย ภญ.วรณัน วิทยาพิภพสกุล และ ภญ.จิณณพัต สุวรรณเกตกะ มูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ (IHPP) ต่อด้วยงานวิจัยการพัฒนานโยบายการอภิบาลระบบ การเงินการคลัง และรูปแบบการจัดบริการแบบประคับประคองที่เหมาะสมในภาครัฐและภาคเอกชน โดย นพ.พีรสิชญ์ สิทธิรัตน์ และ นพ.พิวัฒน์ ศุภวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, งานวิจัยเรื่องการขับเคลื่อนการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์: นวัตกรรมสารสนเทศทางภูมิศาสตร์เพื่อบริการการแพทย์ฉุกเฉิน การตอบสนองภัยพิบัติ และการเยี่ยมบ้าน สนับสนุนภารกิจด้านสาธารณสุขขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย โดย รศ.ดร.บุญญาภัทร ชาติพัฒนานันท์ หน่วยนวัตกรรมวิจัยและศูนย์การเรียนรู้ทางการพยาบาล สำนักวิชาพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ,งานวิจัยเพื่อพัฒนาระบบบริหารจัดการแพทย์เพิ่มพูนทักษะในโรงพยาบาลสังกัดสำนักปลัดกระทรวงสาธารณสุข โดย ผศ.นพ.วิทวัส สุรวัฒนสกุล ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  ,งานวิจัยเรื่องประสิทธิผลของการใช้โปรแกรมเวชศาสตร์วิถีชีวิตเพื่อให้โรคสงบในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ไม่ต้องการอินซูลิน โดยศึกษาในสถานการณ์จริง โดย ภญ.อาภัสรี บัวประดิษฐ์ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครนายก ,งานวิจัยเรื่องการพัฒนากรอบแนวคิดเพื่อระบบการดูแลแบบประคับประคองอย่างเป็นธรรมในประเทศไทย จากการบูรณาการระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน โดย นพ.พีรสิชญ์ สิทธิรัตน์ และ นพ.พิวัฒน์ ศุภวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล งานวิจัยเรื่องเรื่องโครงการขับเคลื่อนการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์: การขยายผลแนวทางการจัดบริการสุขภาพปฐมภูมิภายใต้สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด โดย พญ.ลาลิน ประสงค์ศิลป์ โรงพยาบาลระยอง ทพ.พูลพฤกษ์ โสภารัตน์ สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัยนพ.ภัทรนนท์ บุณยอุดมศาสตร์ โรงพยาบาลวังจันทร์ จ.ระยอง 
โดยในแต่ละงานวิจัยนั้นจะคอยได้รับคำแนะนำจากเมนเทอร์ซึ่งให้ข้อคิดเห็นต่อแนวทางและประเด็นของการทำงานวิจัยให้มีเป้าหมายชัดเจนมากขึ้น และปิดท้ายด้วยหัวข้อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้: ประสบการณ์การขับเคลื่อนนโยบายโรคไม่
ติดต่อในประเทศไทย โดย ภญ.ดร.อรทัย วลีวงศ์ กองการต่างประเทศ กระทรวงสาธารณสุข

การจัดอบรมในครั้งนี้ เป็นอีกหนึ่งความมุ่งมั่นของ สวรส. ในการสร้างระบบและกลไกการติดตามการดำเนินโครงการวิจัยที่ได้รับทุนสนับสนุน เพื่อให้มั่นใจว่าโครงการวิจัยสามารถดำเนินการได้ตามแผน และมีการเชื่อมโยงผลงานทางวิชาการไปสู่ผู้ใช้ประโยชน์อย่างแท้จริง ซึ่งเป็นกุญแจสำคัญในการยกระดับงานวิจัยด้านระบบและนโยบายสุขภาพของประเทศ