Research monitor หรือ ผู้กำกับดูแลความคืบหน้าของการวิจัยทางคลินิก ซึ่งทำหน้าที่ตรวจสอบและติดตามความถูกต้องของกระบวนการวิจัย เพื่อให้มั่นใจว่าการวิจัยดำเนินไปอย่างมีคุณภาพ ปลอดภัย ได้มาตรฐานสากล และได้ข้อมูลที่น่าเชื่อถือ รวมถึงเป็นไปตามหลักการปฏิบัติการวิจัยทางคลินิกที่ดี หรือ ICH Good Clinical Practice Guideline (ICH GCP  Guideline) ทั้งนี้การกำกับดูแลการวิจัยมีเป้าหมายสำคัญเพื่อเป็นการพิทักษ์สิทธิความปลอดภัยของอาสาสมัคร และสนับสนุนให้ผู้วิจัยมีการเก็บรวบรวมข้อมูลที่มีความน่าเชื่อถือ ครบถ้วน และดำเนินการตามแผนการวิจัยภายในเวลาที่กำหนด ซึ่งระหว่างทางของการดำเนินงานวิจัย Research Monitor จะตรวจพิสูจน์ข้อมูลที่เก็บรวบรวมได้ เพื่อให้ความมั่นใจว่าการดำเนินการวิจัย การบันทึกข้อมูล และจัดทำรายงานวิจัยทางคลินิก เป็นไปตามมาตรฐานหรือกฎเกณฑ์ที่กำหนด และตามหลักการ GCP ตลอดจนข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง

          ทั้งนี้การกำกับดูแลการวิจัยต้องดำเนินการโดยผู้ที่มีความรู้และความชำนาญเกี่ยวกับการทำวิจัยตามหลักการ GCP ในทุกขั้นตอน อาทิ มีความรู้ด้านภาษาที่ใช้ในสถานที่วิจัย เพื่อใช้ในการสื่อสารกับผู้วิจัย มีความสามารถในการตรวจสอบเอกสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการวิจัย สามารถบันทึกข้อมูลและประเด็นที่ได้จากการพูดคุยกับผู้วิจัย และมีการตรวจสอบอย่างรวดเร็ว เพื่อแก้ปัญหาหรือควบคุมคุณภาพของงานวิจัยได้ทันเวลา ดังนั้นเพื่อเป็นการพัฒนาบุคลากรให้สามารถทำหน้าที่เป็นผู้กำกับดูแลการวิจัยได้อย่างเชี่ยวชาญ และสร้างความมั่นใจว่าข้อมูลทั้งหมดที่ได้จากการวิจัยมีความน่าเชื่อถือและมีคุณภาพตามมาตรฐานสากล รวมทั้งมีการประมวลผลอย่างถูกต้อง สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) จึงจัดการอบรมพัฒนาศักยภาพผู้กำกับดูแลการวิจัย (Research monitor) รุ่นที่ 2 โดยมีวิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านการวิจัยคลินิกและจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ ร่วมให้ความรู้อย่างเข้มข้น อาทิ ศ.เกียรติคุณ ดร.พญ.จันทรา เหล่าถาวร มูลนิธิซิดเคอร์-เฟอร์แคปฯ ศ.พญ.ขวัญชนก ยิ้มแต้ คณะแพทย์ศาสตร์รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ผศ.ดร.พญ.พรรณทิพา ว่องไว คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น รศ.พญ.สมฤดี ฉัตรสิริเจริญกุล คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ศ.ดร.พญ.ทิพวรรณ เลียบสื่อตระกูล คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ภก.ฉัตรชัย ชาญวิบูลย์ศรี บริษัทRoche ประเทศไทย ศ.ดร.เกศรา ณ บางช้าง วิทยาลัยแพทยศาสตร์นานาชาติจุฬาภรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ ดร.ภญ.นพคุณ ธรรมธัชอารี สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข ทั้งนี้ผู้เข้าร่วมการอบรมฯ เป็นเครือข่ายการวิจัยคลินิกในระบบสุขภาพ เช่น แพทย์ พยาบาล เภสัชกร นักวิจัย ผู้ช่วย/ผู้ประสานงานวิจัย ฯลฯ จากสถานพยาบาล สถาบันการศึกษา หน่วยงานในกระทรวงสาธารณสุข จำนวน 74 คน โดยการอบรมฯ ดังกล่าว จัดขึ้นระหว่างวันที่ 6-10 ต.ค. 2568 ณ โรงแรมอัศวิน แกรนด์ คอนเวนชั่น กทม. 

          นพ.สุระ วิเศษศักดิ์ รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข กล่าวเปิดการอบรมว่า ผู้กำกับดูแลการวิจัย หรือ Research monitor นับเป็นอีกหนึ่งหัวใจสำคัญของการสร้างงานวิจัยที่มีคุณภาพ และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการแก้ปัญหาและพัฒนาระบบสุขภาพได้อย่างชัดเจน ดังนั้น สวรส. ในฐานะหน่วยงานบริหารจัดการทุนวิจัยด้านสุขภาพของประเทศ (Program Management Unit: PMU) จึงเห็นถึงความสำคัญในเรื่องนี้เป็นอย่างยิ่ง และเชื่อว่าหลักสูตรการอบรม Research monitor ในครั้งนี้ จะช่วยเติมกำลังคนด้านการวิจัยที่จะสามารถช่วยกันขยายผลความรู้ เพื่อให้เกิดการสร้างงานวิจัยที่สามาถพัฒนาระบบสุขภาพของประเทศต่อไป นอกจากนี้ในอนาคต สวรส. จะพยายามเชื่อมโยงหลักสูตรดังกล่าวกับสถาบันการศึกษา เพื่อให้มีการรับรองและจัดทำบัญชีรายชื่อของ Research monitor อย่างเป็นระบบ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาระบบการวิจัยทางคลินิกของประเทศอีกทางหนึ่ง 

          ดร.ภญ.นพคุณ ธรรมธัชอารี ผู้จัดการงานวิจัยอาวุโส สวรส. กว่าวว่า การดำเนินงานวิจัยทางคลินิกเป็นงานวิจัยที่ต้องมีการกำกับติดตามอย่างใกล้ชิด เพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานสากลที่กำหนด ซึ่งเป็นบทบาทสำคัญของหน่วยบริหารจัดการทุนวิจัย ทั้งนี้จากการสนับสนุนทุนวิจัยของ สวรส. ที่สอดรับกับแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (2561-2580) และภายใต้งบประมาณวิจัยจากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) นอกจากการบริหารจัดการทุนวิจัยแล้ว การควบคุมคุณภาพงานวิจัยมีความสำคัญอย่างมาก เพื่อให้ได้ข้อมูลงานวิจัยที่ถูกต้อง น่าเชื่อถือ และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ โดย Research Monitor มีบทบาทสำคัญตั้งแต่การตรวจเยี่ยมก่อนเริ่มดำเนินการวิจัย การประเมินความพร้อมสถานที่วิจัย การกำกับดูแลการวิจัย การทำรายงานปัญหาหรือการเบี่ยงเบนต่างๆ ที่พบจากการวิจัย ภายใต้ขั้นตอนการปฏิบัติงานมาตรฐาน (SOP) และแบบฟอร์มต่างๆ อย่างเคร่งครัด

          “สำหรับการอบรมในครั้งนี้ มีเป้าหมายสำคัญเพื่อพัฒนาบุคลากรด้านการวิจัยให้สามารถทำหน้าที่เป็นผู้กำกับดูแลการวิจัยได้อย่างเชี่ยวชาญ และสร้างระบบกำกับดูแลการวิจัยเพื่อผลิตงานวิจัยที่มีคุณภาพ ตลอดจนเพื่อสร้างเครือข่ายและบุคลากรผู้กำกับดูแลการวิจัยให้มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น โดยมีหัวข้อการอบรมที่เป็นประโยชน์ต่อการกำกับดูแลการวิจัย อาทิ วิวัฒนาการของจริยธรรมการวิจัย หลักการพื้นฐานของ GCP บทบาทของคณะกรรมการจริยธรรม การมีผลประโยชน์ทับซ้อนในการวิจัย บทบาทและความรับผิดชอบของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ระเบียบวิธีวิจัย การจัดการผลิตภัณฑ์ที่อยู่ระหว่างการวิจัย กระบวนการขอความยินยอม ฯลฯ ซึ่งในการอบรมจะมีทั้งการบรรยาย ฝึกปฏิบัติ และทดสอบประเมินทักษะอย่างเข้มข้น เพื่อให้ Research Monitor ที่ได้รับการอบรมสามารถดำเนินการกำกับดูแลงานวิจัยภายใต้หลักการที่ชัดเจนและถูกต้อง” ดร.ภญ.นพคุณ กล่าว