สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.)

สวรส.โชว์วิจัยเด่น “ผ่าตัดสามมิติ ฟื้นฟูขากรรไกร-ใบหน้า เพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วยมะเร็งช่องปาก” ในงานแถลงข่าวการจัดงานมหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ 2568: Thailand Research Expo 2025

มหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ (Thailand Research Expo) ยังคงเป็นงานระดับชาติที่หน่วยงานเครือข่ายในระบบวิจัยทั่วประเทศเตรียมยกทัพมาจัดแสดงผลงานวิจัยและนวัตกรรมสร้างสรรค์ และโชว์ความก้าวหน้าของงานวิจัยไทย ที่แต่ละหน่วยงานต่างช่วยกันขับเคลื่อนให้เกิดประโยชน์กับประชาชนและการพัฒนาประเทศในทุกมิติ โดยสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) จัดให้มีการแถลงข่าวการจัดงาน “มหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ 2568 (Thailand Research Expo 2025) ซึ่งปีนี้จัดขึ้นภายใต้แนวคิด Research for all: เชื่อมต่ออนาคตไทยด้วยวิจัยและนวัตกรรม ทั้งนี้ภายในงาน ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ตลอดจนผู้บริหารจากหน่วยงานเครือข่ายในระบบวิจัยร่วมแถลงข่าว เมื่อวันที่ 1 มิ.ย. 2568 ณ ห้อง Lotus Suite 1-4 ชั้น 22 โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ และบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ เซ็นทรัลเวิลด์ กรุงเทพฯ

ด้านสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) หนึ่งในเครือข่ายหน่วยงานบริหารและจัดการทุนวิจัย (PMU) นำผลงานวิจัยเด่น “การบูรณาการฟื้นฟูขากรรไกรและใบหน้าแบบครอบคลุมโดยการใช้ตำแหน่งฟันเทียมร่วมในการวางแผนผ่าตัดเสมือนจริงด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์ช่วยผ่าตัดเฉพาะบุคคล” ร่วมจัดแสดง ซึ่งเป็นวิจัยนวัตกรรมที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการรักษา และเพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วยมะเร็งช่องปาก โดยผลงานวิจัยชิ้นนี้ได้ทีมวิจัยไฟแรงทั้งทันตแพทย์ ศัลยแพทย์พลาสติก และวิศวกร ร่วมกันสร้างสรรค์ผลงานวิจัยที่ตอบโจทย์การแก้ปัญหาการรักษาผู้ป่วยมะเร็งช่องปาก ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยพบผู้ป่วยมะเร็งช่องปากมากกว่า 4,000 รายต่อปี และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี โดยสาเหตุสำคัญมาจากการดื่มสุรา สูบบุหรี่ เคี้ยวหมาก และติดเชื้อไวรัสเอชพีวี ทั้งนี้การรักษาจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดขากรรไกรและทดแทนด้วยกระดูกของบริเวณอื่น ซึ่งเป็นการผ่าตัดที่มีความซับซ้อน และประเทศไทยมีโรงพยาบาลที่สามารถทำการผ่าตัดดังกล่าวได้ค่อนข้างจำกัด รวมทั้งการผ่าตัดใช้เวลานานกว่า 10 ชั่วโมง ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้ช้า มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน และส่งผลต่อค่ารักษาที่เพิ่มขึ้นตามมา

งานวิจัยจึงได้พัฒนากระบวนการออกแบบอุปกรณ์ที่ช่วยในการวางแผนการผ่าตัดกระดูกขากรรไกร โดยใช้เทคโนโลยีการพิมพ์สามมิติ (3D Printing) ที่เหมาะสมเฉพาะบุคคล เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการรักษาและลดข้อจำกัดของการผ่าตัด โดยเป็นอุปกรณ์นำร่องใบมีดผ่าตัด (Cutting Guide) และอุปกรณ์ช่วยยึดตำแหน่งกระดูก (Fixation Plate) ที่สามารถช่วยเพิ่มความแม่นยำในการผ่าตัดบูรณะขากรรไกร รวมถึงลดระยะเวลาผ่าตัด และระยะเวลาพักฟื้นได้ 50% ลดต้นทุนการรักษาได้ 25% ทั้งนี้ผลลัพธ์ของการผ่าตัดและการติดตามผลพบว่า การวางแผนผ่าตัดแบบสามมิติมีความแม่นยำสูง และอุปกรณ์ที่ได้รับการออกแบบสามารถปรัปเปลี่ยนไปได้ตามเฉพาะบุคคล โดยรูปทรงของอุปกรณ์มีลักษณะความโค้งเข้ากับผิวของกระดูกผู้ป่วยแต่ละคนได้เป็นอย่างดี และเมื่อพิจารณาร่วมกับภาพเอกซเรย์พบว่า ขากรรไกรของผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดบูรณะมีความสมมาตร ตลอดจนสามารถใส่ฟันปลอมและ/หรือทำรากฟันเทียมได้ตามที่วางแผนไว้ นับเป็นการสร้างแนวทางใหม่ในการรักษาที่ทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีหลังการผ่าตัด

โดยในงานแถลงข่าวฯ ดังกล่าว รศ.ดร.พชรพิชญ์ พรหมอุปถัมภ์ อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมเครื่องกล มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี หนึ่งในทีมวิจัย และทีมนักบริหารโครงการ แผนงานเทคโนโลยีทางการแพทย์ สวรส. ร่วมให้ข้อมูลงานวิจัย โดยได้รับความสนใจจากสื่อมวลชน และผู้บริหารหน่วยงานวิจัยร่วมสอบถามข้อมูลและชมผลงานวิจัย ทั้งนี้มหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ 2568 จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 16-20 มิถุนายน 2568 ณ โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ และบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ เซ็นทรัลเวิลด์ กทม. ผู้สนใจเข้าร่วมงานสามารถลงทะเบียนได้ที่ https://researchexporegistration.com