สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.)

"องคมนตรี" แนะถอดบทเรียน 5 ปี วิจัย R2R บรรจุหลักสูตร ป.ตรี – ขยายสู่ระบบ สธ.

ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย องคมนตรี กล่าวปาฐกถาพิเศษในงานประชุมวิชาการแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากงานประจำสู่งานวิจัย หรือ Routine to Research (R2R) ครั้งที่ 5 “วิถี R2R : เรียบง่าย คุณภาพ ครบวงจร” ณ ศูนย์การประชุมอิมแพ็คฟอรั่ม เมืองทองธานี จัดโดยสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ว่า งานวิจัย R2R ที่ สวรส. ได้มีการผลักดันมาตลอด 5 ปี สามารถช่วยสนับสนุนงานด้านสาธารณสุขได้อย่างมากมาย เพราะเป็นกระบวนการพัฒนาข้อมูลจากงานประจำ และนำผลวิจัยที่ได้ไปพัฒนางานประจำอีกต่อหนึ่ง ที่สำคัญงาน R2R ของบุคลากรทางด้านสาธารณสุขทุกผลงานนั่นมีคุณค่าที่เห็นได้ชัดเจน เพราะผ่านกลไก กระบวนการคิด สติปัญญาในการแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยเสริมการทำงานให้มีคุณภาพดี ทำให้คนทำงานสาธารณสุขสบายใจขึ้น คนรับบริการก็มีความสุข

“งานวิจัย R2R จึงมีคุณค่าที่สอดคล้องกับหลักธรรมะที่เรียกว่า “พหุชนะหิตายะ พหุชนะสุขายะ” ที่มุ่งทำในสิ่งที่เป็นประโยชน์ และเป็นความสุขของประชาชน รวมถึงเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงาน เหล่านี้จะทำให้เกิดระบบสาธารณสุขที่เป็นบึกแผ่นที่เข้มแข็งมากขึ้น” ศ.นพ.เกษม กล่าว

ทั้งนี้ มองว่าตลอดระยะเวลา 5 ปีของการจัด R2R มีผลงานที่มากพอสำหรับการถอดบทเรียน โดยเสนอให้มีคณะกรรมการ 1 ชุด เพื่อทำการประเมินสรุปหาคุณค่าว่ามีอะไรที่ควรพัฒนา เป็นประโยชน์ หรือยังต้องปรับปรุง เพื่อรวบรวมมาทำให้เกิดการใช้งาน R2R ในวงกว้างกับระบบสาธารณสุข แพทย์ พยาบาล เภสัช ประชาชน รวมถึงองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ขณะที่ปัจจุบันภาคการศึกษาถือว่าเข้ามามีบทบาทในเรื่องงานวิจัย R2R ยังไม่มากพอ ฉะนั้นจะต้องมาช่วยกันคิดต่อว่าจะทำอย่างไรให้แต่ละสถาบันโดยเฉพาะในระดับ ป.ตรี ได้นำเรื่องนี้บรรจุไว้ในการเรียนการสอน ซึ่งเชื่อว่าจะทำให้เกิดประโยชน์อย่างมหาศาลในอนาคต รวมไปถึงการดึงโรงพยาบาล หน่วยงานสาธารณสุขทั้งภาครัฐและเอกชนเข้ามามีส่วนร่วม เพื่อขยายเครือข่าย R2R ซึ่งนับว่าเป็นโจทย์ที่สำคัญ

ทางด้าน นพ.พงษ์พิสุทธิ์ จงอุดมสุข ผู้อำนวยการ สวรส. กล่าวว่า งานวิจัย R2R เป็นชุดความคิด ที่เป็นแนวคิดและกระบวนการพัฒนางานในองค์กร ที่เน้นคนเป็นศูนย์กลาง ผ่านงานที่รับผิดชอบ และสร้างทีมมาร่วมทำงาน โดยใช้กระบวนการวิจัยควบคู่ไปกับการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ของบุคคล ที่ทำได้จากพนักงานในทุกระดับ โดยบุคลากรอาจไม่ต้องผ่านการฝึกอบรมมาอย่างมากมายแต่มีทักษะและประสบการณ์จากการทำงานมาอย่างยาวนาน

สำหรับทิศทางการพัฒนางานวิจัย R2R ในอนาคต ผอ.สวรส. คาดหวังว่า ต้องการให้งานวิจัย R2R กับการเรียนรู้ในองค์กรเป็นเรื่องเดียวกันและเป็นส่วนหนึ่งขององค์กร และทำให้งาน R2R เข้ามาแทนวัฒนธรรมเชิงอำนาจ โดยเฉพาะในระดับรากหญ้า ให้เกิดการจัดการในลักษณะแนวดิ่ง นอกจากนี้ จะต้องยกระดับเครือข่าย R2R ที่มีกว่า 10 แห่งทั่วประเทศ ได้มีบทบาทในการขับเคลื่อนสนับสนุนงานที่ชัดเจนมากขึ้น รวมไปถึงการผลักดันให้เกิดผลงานวิจัย R2R ให้เป็นเครื่องมือที่เรียกว่า “นวัตกรรมใหม่” คือ ไม่ได้วิจัยเฉพาะเรื่องเดียวที่เป็นงานชิ้นเล็กๆ แต่สามารถที่จะบูรณาการเชื่อมโยงกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องที่ไม่ใช่หน่วยงานด้านสุขภาพเท่านั้น เช่น เพื่อรองรับปัญหาวิกฤตหรือภัยธรรมชาติร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้เป็นระบบ

โดยเชื่อว่า R2R จะไม่ตาย หากมีการพัฒนาต่อเนื่อง โดยเฉพาะการปรับ R2R ให้สามารถบริหารจัดการเชิงพื้นที่ (area based) โดยจะต้องทำในลักษณะที่ข้ามสหวิชาชีพได้ด้วย