นโยบายด้านสุขภาพในการเลือกตั้งปี ๕๔: เพิ่มความชัดเจนนโยบายการเมือง ลดนโยบายประจำ

          นับตั้งแต่การเลือกตั้งทั่วไปในปี ๒๕๔๑ ที่พรรคไทยรักไทยได้รับชัยชนะอย่างถล่มทลาย โดยใช้นโยบายเป็นเครื่องมือหลักในการหาเสียง ทำให้การเลือกตั้งในครั้งถัดๆ มา พรรคการเมืองส่วนใหญ่ต่างให้ความสำคัญกับการพัฒนานโยบายที่โดนใจประชาชนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง เพื่อให้ได้รับเลือกเข้ามาเป็นเสียงข้างมากในสภาฯ และมีสิทธิ์ในการบริหารประเทศ

          เช่นเดียวกับการเลือกตั้งทั่วไปในวันที่ ๓ กรกฎาคม ๒๕๕๔ พรรคการเมืองสำคัญๆ ต่างมีนโยบายที่ใช้ในการหาเสียงที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง หากพิจารณาเฉพาะนโยบายด้านสุขภาพ มีพรรคการเมืองที่ได้เสนอประเด็นนโยบาย สรุปได้ตามตารางที่ ๑ (ข้อมูลนี้รวบรวมเบื้องต้นเฉพาะจากพรรคใหญ่ที่มีการเผยแพร่ผ่านสื่อต่างๆ การวิเคราะห์อย่างละเอียดติดตามได้ในวารสารวิจัยระบบสาธารณสุข)

เมื่อจัดกลุ่มประเด็นนโยบายทั้งหมดพบว่า นโยบายเกี่ยวกับระบบประกันสุขภาพ/หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า และการพัฒนาระบบบริการสุขภาพรวมกันมากกว่าร้อยละ ๕๐ ของประเด็นนโยบายทั้งหมด รองลงมาได้แก่ ประเด็นนโยบายเกี่ยวข้องอาสาสมัครสาธารณสุข/งานสาธารณสุขมูลฐาน และการขยายบริการ/การเข้าถึงบริการกลุ่มเฉพาะ รายละเอียดแสดงตามแผนภูมิที่ ๑

แผนภูมิที่ ๑ ประเด็นนโยบายพรรคการเมืองด้านสุขภาพแยกตามกลุ่ม
หมายเหตุ ตัวเลขในวงกลมแสดงจำนวนพรรคที่มีข้อเสนอนโยบาย/จำนวนพรรคทั้งหมด

เฉพาะนโยบายเรื่องหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าและการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ มีประเด็นที่พรรคการเมืองให้ความสำคัญมาก แสดงดังตารางที่ ๒ และ ๓

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขได้ประชุมหารือนักวิชาการที่เกี่ยวข้องในวันที่ ๓ มิถุนายน ๒๕๕๔ แล้วมีความเห็นเบื้องต้นต่อนโยบายที่พรรคการเมืองต่างๆ นำเสนอดังนี้
๑. นโยบายส่วนใหญ่ยังมีลักษณะต่อยอดจากนโยบายที่ได้ดำเนินการแล้ว แต่เพิ่มประสิทธิภาพ คุณภาพและความครอบคลุมมากขึ้น ประเด็นนโยบายทางการเมืองใหม่ๆ มีการนำเสนอบ้าง อาทิ เช่น

๑) การยุบรวมกองทุนประกันสุขภาพ (พรรคประชาธิปัตย์เสนอให้คงระบบเดิมไว้ ขณะที่มีพรรคการเมืองอื่น เสนอให้ยุบรวมกองทุน)

๒) การให้ครอบครัวผู้ประกันตนในประกันสังคมมีสิทธิเลือกระบบหลักประกันสุขภาพ (เสนอโดยพรรคประชาธิปัตย์)

๓) การจัดให้มีระบบการร่วมจ่ายบริการ (cost sharing) เพื่อลดการใช้บริการเกินความจำเป็น (เสนอโดยพรรคเพื่อไทยและพรรครักษ์สันติ)

๔) การจัดให้มีแพทย์ประจำโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (เสนอโดยพรรคภูมิใจไทย)

๕) การสนับสนุนการปฏิรูปประสิทธิภาพโรงพยาบาลรัฐโดยการออกนอกระบบ (เสนอโดยพรรคประชาธิปัตย์)

๒. ประเด็นนโยบายด้านหลักประกันสุขภาพ และการพัฒนาระบบบริการสุขภาพรวมกันมีมากกว่าร้อยละ ๕๐ ขณะที่ประเด็นนโยบายด้านการสร้างเสริมสุขภาพมีเพียงร้อยละ ๗ สะท้อนให้เห็นข้อจำกัดการพัฒนาข้อเสนอเชิงรูปธรรมของนโยบายสร้างเสริมสุขภาพของพรรคการเมืองต่างๆ รวมทั้งอาจหมายรวมถึงการให้น้ำหนักความสำคัญของนโยบายสร้างเสริมสุขภาพของพรรคการเมืองต่างๆ ด้วย

๓. ประเด็นนโยบายสำคัญที่มีข้อถกเถียงกันอย่างกว้างขวางในช่วงที่ผ่านมา แต่พรรคการเมืองไม่ได้แสดงความชัดเจนในข้อเสนอนโยบายประกอบด้วย

๑) การกระจายอำนาจด้านสุขภาพโดยเฉพาะอย่างยิ่งรูปแบบการถ่ายโอนสถานพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

๒) ร่าง พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้เสียหายจากการใช้บริการสาธารณสุข

๓) การปฏิรูประบบคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ

๔) การปฏิรูปบทบาทและโครงสร้างกระทรวงสาธารณสุข

๔. ความเคลื่อนไหวของสังคมและสื่อมวลชน มีส่วนผลักดันให้พรรคการเมืองต่างๆ ต้องแสดงจุดยืนต่อประเด็นไม่ได้มีการเสนอเป็นนโยบายขณะเริ่มต้นรณรงค์หาเสียงเลือกตั้ง (เช่น กรณีร่าง พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้เสียหายจากการใช้บริการสาธารณสุข ซึ่งถูกหยิบยกขึ้นมาสอบถามในการจัดเวทีของสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยในวันที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๔) แต่การผนวกประเด็นต่างๆ ที่เพิ่มขึ้นใหม่เหล่านี้เข้าเป็นนโยบายของพรรคการเมืองยังขาดความชัดเจน อาจต้องติดตามความคืบหน้าพัฒนาการในประเด็นนี้ต่อไป

ประเด็นที่ควรมีการติดตามต่อไป คือ ความเชื่อมโยงของนโยบายต่างๆ เหล่านี้กับนโยบายของรัฐบาลเมื่อพรรคการเมืองนั้นๆ ได้รับโอกาสเข้ามาบริหารประเทศ